Symptomen, behandeling en spoedhulp

Wat is koliek bij paarden?

Koliek is een van de meest voorkomende en urgente medische problemen bij paarden. Het is een verzamelnaam voor verschillende soorten buikpijn die meestal worden veroorzaakt door problemen in het maagdarmstelsel. Sommige vormen van koliek zijn mild en kunnen met medicatie worden behandeld, maar andere zijn levensbedreigend en vereisen directe medische hulp.

Omdat paarden niet kunnen overgeven, kunnen maag- en darmproblemen snel ernstig worden. Twijfelt u? Neem dan direct contact op met de kliniek.

Symptomen van koliek: hoe herkent u het?

Elk paard kan koliek ontwikkelen, ongeacht leeftijd, ras of management. Vroege herkenning is cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Onrustig gedrag (schrapen met de hoef, vaak gaan liggen en weer opstaan)
• Naar de buik kijken of trappen
• Zweten en verhoogde hartslag
• Geen mestproductie of afwijkende mest (droog, klein of afwijkende geur)
• Geen eetlust
• Veel gapen of flemen
• Uitrekken alsof het dier wil plassen
• Rollen en niet willen opstaan (bij ernstige koliek)

Let op: Sommige paarden laten nauwelijks symptomen zien, terwijl de situatie toch ernstig kan zijn.

Oorzaken van koliek bij paarden

Koliek kan veel verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende types zijn:

• Gaskoliek – Oorzaken: overmatige gasproductie door voeding of fermentatie in de darmen. Vaak veroorzaakt door plotselinge rantsoenwijzigingen of een teveel aan suikers.
• Krampkoliek – Oorzaken: verhoogde darmactiviteit door stress, plotselinge weersveranderingen of overmatige inspanning.
• Verstoppingskoliek – Oorzaken: vastzittende mest in de dikke darm, vaak door te weinig wateropname of zandopname.
• Zandkoliek – Oorzaken: ophoping van zand in de darmen. Dit komt vooral voor bij paarden die op zandgrond leven of hooi van de grond eten. Dit kan leiden tot verstopping en irritatie van de darmwand. Naast koliekverschijnselen kan een paard bij een zandkoliek ook diarree of slappe mest hebben. Soms is er ook zand zichtbaar in de mest.
• Verplaatsingskoliek – Hierbij verschuift een deel van de darm naar een abnormale positie. Dit kan variëren van mild tot ernstig. In sommige gevallen kan medicatie helpen, maar als de darm niet vanzelf terugkeert naar de juiste positie, kan een operatie nodig zijn.
• Torsiekoliek (darmdraaiing) – Een ernstige vorm van verplaatsingskoliek waarbij de darm om zijn eigen as draait. Daardoor wordt de bloedtoevoer afgesneden. Dit is een levensbedreigende situatie die meestal directe spoedoperatie vereist.

Andere oorzaken zijn worminfecties, verkeerde voeding, of langdurige stress

Wat moet u doen bij koliek?

Als u vermoedt dat uw paard koliek heeft, volg dan dit stappenplan:

1. Bel direct de dierenarts! Koliek kan variëren van mild tot levensbedreigend. Geef zo veel mogelijk informatie over de symptomen en het gedrag van uw paard.
2. Houd het gedrag van uw paard goed in de gaten. Verergert het? Laat de dierenarts dit weten.
3. Laat uw paard niet rollen. Dit kan de situatie verslechteren, zeker bij een mogelijke darmdraaiing.
4. Haal voer weg, maar laat het paard wel water drinken.
5. Laat uw paard rustig stappen, tenzij de dierenarts anders adviseert. Dit kan helpen bij lichte gaskoliek, maar forceer niets.

Bij twijfel: Altijd bellen! Snelle actie kan het verschil maken tussen een eenvoudig herstel en een levensbedreigende situatie.

Behandeling van koliek bij paarden

Welke behandeling we gaan toepassen hangt af van de oorzaak en ernst van de koliek. Wanneer onze dierenarts langskomt, zal hij of zij:

• De hartslag, darmgeluiden en lichaamstemperatuur controleren.
• Via een rectaal onderzoek voelen of er sprake is van verstopping of gasophoping.
• Indien nodig een sonde via de neus inbrengen om gas of vloeistoffen af te voeren.
• Pijnstilling en darmontspanners toedienen om de krampen te verminderen.
• Bij zandkoliek een psylliumkuur voorschrijven. Psylliumvezels helpen zand uit de darmen te verwijderen.
• In ernstige gevallen, zoals een darmdraaiing, kan een spoedoperatie nodig zijn.

Bij Dierenkliniek De Bata4en kunnen we snel beoordelen wat er nodig is om uw paard zo goed mogelijk te behandelen.

Koliek voorkomen: praktische tips

Hoewel koliek niet altijd te voorkomen is, kunt u het risico aanzienlijk verkleinen met de juiste verzorging:

• Zorg voor een vast voedingsschema en vermijd plotselinge rantsoenwijzigingen.
• Geef voldoende ruwvoer, zoals hooi, om een gezonde darmwerking te ondersteunen.
• Laat uw paard genoeg bewegen om de darmwerking te stimuleren.
• Voorkom zandopname, vooral in droge periodes of op zandpaddocks.
• Voer hooi uit een ruif of hooinet, zodat paarden minder zand binnenkrijgen.
• Geef preventief psylliumvezels als paarden op zandgrond leven.
• Geef voldoende vers drinkwater, vooral in de winter wanneer paarden minder drinken.
• Ontworm uw paard regelmatig en laat mestonderzoek uitvoeren.

Spoedhulp bij koliek nodig? Neem direct contact op!

Denkt u dat uw paard koliek heeft? Wacht niet af en neem direct contact op met Dierenkliniek de Bata4en!